MP board 12th Biology Trimasik Paper 2021-22 Most imp. Solution

MP board 12th Biology Trimasik Paper 2021-22 Most imp. Solution

MP board 12th Biology Trimasik Paper Solution 2021- рджोрд╕्рддों рдоाрдз्рдпрдоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдбрд▓ рднोрдкाрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕िрддंрдмрд░ рдоें рдд्рд░ैрдоाрд╕िрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЖрдпोрдЬिрдд рдХी рдЬाрдПंрдЧी рдХोрд░ोрдиा рдХाрд▓ рдХे рдЪрд▓рддे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╡िрдЧрдд 2 рд╡рд░्рд╖ों рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рд╣ुрдИ рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдЗрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕े  рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдпे рдЧрдпे рд╣ैं рдХुрдЫ рд╕िрд▓ेрдмрд╕ рднी рд░िрдб्рдпूрд╕ рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрдм рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕рдмрд╕े рдмреЬी рд╕рдорд╕्рдпा рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рддैрдпाрд░ी рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХрд░ें рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдХ्рдпा important рд╣ै। рджोрд╕्рддों рдпрджि рдЖрдк important questions рдХी рдЦोрдЬ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рддो рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕рд╣ी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЖрдпे рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдо рдЖрдкрдХो рдд्рд░िрдоाрд╕िрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рддैрдпाрд░ी рдХे рд▓िрдП рд╕рднी рд╡िрд╖рдпों рдХे important questions рдпрд╣ां рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ेंрдЧे। рдЖрдЬ рд╣рдо рдЖрдкрдХो 12рд╡ी рдХрдХ्рд╖ा рдХे biology рд╡िрд╖рдп рдХे important questions рдпрд╣ां рдмрддा рд░рд╣े рд╣ैं рдЗрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рднी рд╣рдо biology рдХे important question рдЬाрд░ी рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ैं рдпрд╣ां рд╣рдо рдЙрд╕рд╕े рдЖрдЧे рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣рд▓ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं ।

class 12th biology important questions :-

рдпрд╣ाँ рдкрд░ рд╣рдо рдЖрдкрдХो biology рд╡िрд╖рдп рдХे рдХुрдЫ рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рд╢्рди- рдЙрдд्рддрд░ рдмрддा рд░рд╣े рд╣ैं। рд╣рдо рдЖрдкрдХो рдкाрда 4 рддрдХ рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рд╢्рди рдЕрдкрдиी рдкिрдЫрд▓ी рдкोрд╕्рдЯ рдоें рдмрддा рдЪुрдХे рд╣ैं рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХो рдЗрд╕ рдкोрд╕्рдЯ рдХे рдЕंрдд рдоें рдоिрд▓ рдЬाрдПрдЧी। рдЗрд╕ рдкोрд╕्рдЯ рдоें рд╣рдо рдЖрдкрдХो рдкाрда 5 рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рд╢्рдиों рдХे рдЙрдд्рддрд░ рдмрддाрдиे рд╡ाрд▓े рд╣ैं рдЬो рдЖрдкрдХी рддрд░рд╣ рдоाрд╕िрдХ рдФрд░ рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЕрддि рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।

рдкाрда 5
рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рдФрд░ рд╡िрд╡िрдзрддा рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд

рдЕрддि рд▓рдШु рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░-

рдк्рд░рд╢्рди 1. рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХी рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░-рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХी рдЬीрд╡ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рд╡рд╣ рд╢ाрдЦा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рдПрд╡ं рд╡िрд╡िрдзрддा рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХी рдХा рдЖрдзाрд░ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 2. рдмрд╣ुрдк्рд░рднाрд╡िрддा рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░- рдЬрдм рдХिрд╕ी рд▓рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдПрд▓ीрд▓ рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рд╣ोрддे рд╣ै рддो рдоिрд╢्рд░िрдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдк्рд░рднाрд╡िрддा рдкैрдЯрд░्рди  рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рдХो рдмрд╣ुрдк्рд░рднाрд╡िрддा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рдПрдХ рдПрд▓ीрд▓ рдкрд░ рдХрдИ рдПрд▓ीрд▓ рдкрднाрд╡िрддा рджрд╢ाрддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 3. рд╕рд╣рд▓рдЧ्рдирддा (рд▓िंрдХेрдЬ) рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░-рдЬрдм рджो рдЬोрдб़ी рдЬीрди рдПрдХ рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ोрддे рд╣ै рддो F, рдкीрдв़ी рдоें рджोрдиों рдЬोрдб़ी рдЬीрди рдХे рд▓िрдП рдлीрдиोрдЯाрдЗрдк рдЕрдиुрдкाрдд 9:3:3:1 рди рд╣ोрдХрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЬрдирдХीрдп рдЬीрди рд╕ंрдпोрдЬрди рдХे рдЕрдзिрдХ рд╣ोрдиे рдХी рдк्рд░рд╡ृрддि рд╣ोрддी рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд् рдирдпे рдпा рдкुрдирд░्рдпोрдЬрди рд╕ंрдпोрдЬрди рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдХрдо рд╣ोрдиे рдХी рдк्рд░рд╡ृрддि рд╣ोрддी рд╣ै। рдоॉрд░्рдЧрди рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рд╕ंрд╣рд▓рдЧ्рдирддा рдиाрдо рджिрдпा। рдХुрдЫ рд▓рдХ्рд╖рдг X рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рд╕े рд╕рд╣рд▓рдЧ्рдирддा рджрд░्рд╢ाрддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े рд╣ीрдоोрдлीрд▓िрдпा рдмीрдоाрд░ी рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдЬीрди।
рд╕рд╣рд▓рдЧ्рдирддा рдоुрдЦ्рдпрдд: рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ोрддी рд╣ै-  (i) рдкूрд░्рдг рд╕ंрд╣рд▓рдЧ्рдирддा рдФрд░ (ii) рдЕрдкूрд░्рдг рд╕рд╣рд▓рдЧ्рдирддा।

рдк्рд░рд╢्рди 4. рдХ्рд░ॉрд╕िंрдЧ рдУрд╡рд░ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-   рд╣ोрдоोрд▓ोрдЧрд╕ рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рдХे рдХ्рд░ोрдоेрдЯिрдб्рд╕ рдХे рдЦрдг्рдбों рдХा рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рдХ्рд░ॉрд╕िंрдЧ рдУрд╡рд░ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдирдпे рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдХॉрдо्рдмीрдиेрд╢рди рдмрдирддे рд╣ैं।


рдк्рд░рд╢्рди 5. рдоेंрдбрд▓ рдХे рдк्рд░рднाрд╡िрддा рдиिрдпрдо рдХो  рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рд╣िрдд рд╕рдордЭाрдИрдпे।
рдЙрдд्рддрд░-рдоेंрдбрд▓ рдиे рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рдЕрдз्рдпрдпрди рдХे рд▓िрдП рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рде рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХी рдЬोрдб़ी рдХा рдЪрдпрди рдХिрдпा। рдЬैрд╕े рдордЯрд░ рдХे рдкौрдзे рдХी рд▓рдо्рдмाрдИ рдХे рд▓िрдП рджो рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рде рд▓рдХ्рд╖рдг рдоें рдПрдХ рд▓рдо्рдмा рдкौрдзा рддрдеा рджूрд╕рд░ा рдмौрдиा। рджोрдиों рд▓рдХ्рд╖рдг рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рд╡िрднेрдж рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рдеे। рд╢ुрдж्рдз рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо рд╡ाрд▓े рд▓рдо्рдмे рдПрд╡ं рдмौрдиे рдкौрдзों рдХे рдмीрдЪ рдЪрдпрдиिрдд рдкрд░ाрдЧрдг рд╕े рдмрдиे F1 рд╕ंрдХрд░ рдкीрдв़ी рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рднी рдкौрдзे рд▓рдо्рдмे рдкाрдпे। рдЗрд╕ рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХा рдЙрди्рд╣ोंрдиे "рдк्рд░рднाрд╡िрддा рдХे рдиिрдпрдо" рдХे рддрд╣рдд рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХिрдпा। F1 рдкीрдв़ी рдоें рд╕рднी рдкौрдзे рд╡िрд╖рдордпुрдЧ्рдордЬी рдеे। рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рде рд▓рдХ्рд╖рдг рдХी рдЬोрдб़ी рдоें рдЬो рд▓рдХ्рд╖рдг рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рдЙрд╕े рдк्рд░рднाрд╡ी рддрдеा рд╡рд╣ рд▓рдХ्рд╖рдг рдЬो рджрдмा рд░рд╣рддा рд╣ै рдЕрдк्рд░рднाрд╡ी рдпा рд░िрд╕ेрд╕िрд╡ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЗрд╕े рдоेंрдбрд▓ рдХे рдк्рд░рднाрд╡िрддा рдХे рдиिрдпрдо рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдирддे рд╣ैं।

рд▓рдШुрдд्рддрд░ीрдпрд░ рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░-

рдк्рд░рд╢्рди 6. рд╕рдордпुрдЧ्рдордЬी рддрдеा рд╡िрд╖рдо рдпुрдЧ्рдордЬी рдоें рдЕंрддрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдпे।
рдЙрдд्рддрд░-  рд╕рдордпुрдЧ्рдордЬी рддрдеा рд╡िрд╖рдо рдпुрдЧ्рдордЬी рдоें рдЕंрддрд░-
MP board 12th Biology Trimasik Paper 2021-22 Most imp. Solution


рдк्рд░рд╢्рди 7.  рдПрдХ рд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рддрдеा рдж्рд╡ि рд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рдоें рдЕंрддрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдпे।
рдЙрдд्рддрд░- рдПрдХ рд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рддрдеा рдж्рд╡ि рд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рдоें рдЕंрддрд░-
MP board 12th Biology Trimasik Paper 2021-22 Most imp. Solution

рдк्рд░рд╢्рди 8. рдоेंрдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдП рдЧрдпे “рдпुрдЧ्рдордХों рдХी рд╢ुрдж्рдзрддा рдХा рдиिрдпрдо" рдЕрдерд╡ा "рдкृрдердХ्рдХрд░рдг рдХा рдиिрдпрдо" рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рд╣िрдд рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-   рдоेंрдбрд▓ рдиे рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рджेрдЦा рдХि рд╢ुрдж्рдз рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо рд╡ाрд▓े рд▓рдо्рдмे рдкौрдзे рдПрд╡ं рд╢ुрдж्рдз рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо рд╡ाрд▓े рдмौрдиे рдкौрдзे рдХे рд╕ंрдХрд░рдг рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд F1 рд╕ंрдХрд░ рдкीрдв़ी рдоें рд╕рднी рдкौрдзे рд▓рдо्рдмे рд╣ोрддे рдеे। рдкрд░рди्рддु F1 рд╕ंрдХрд░ рдкौрдзे рд╕्рд╡-рдкрд░ाрдЧрдг рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् F2 рдкीрдв़ी рдоें рд▓рдо्рдмे рдПрд╡ं рдмौрдиे рдкौрдзे 3 : 1 рдЕрдиुрдкाрдд рдоें рджिрдП। F2 рдоें рд▓рдо्рдмे рдкौрдзे рд╢ुрдж्рдз рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо рдЬिрддрдиे рд▓рдо्рдмे рдеे рддрдеा рдмौрдиे рдкौрдзे рд╢ुрдж्рдз рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо рд╡ाрд▓े рдмौрдиे рдЬрдирдХ рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдеे।

рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдкрд░िрдгाрдо рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХि рдЬрдм рд▓рдо्рдмाрдкрди рддрдеा рдмौрдиाрдкрди рдХे рдПрд▓ीрд▓ F 1 рдоें рдПрдХ рд╕ाрде рд╣ोрддे рд╣ैं рддो рдк्рд░рднाрд╡ी рд▓рдо्рдмाрдкрди рд╡ाрд▓ा рдПрд▓ीрд▓ рд╣ी рдЕрднिрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрддा рд╣ै рддрдеा рдмौрдиाрдкрди рдХा рдПрд▓ीрд▓ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдЕрднिрд▓рдХ्рд╖िрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा।
F1 рдкौрдзों рдоें рдЕрд▓ीрд▓ рдХे рд╡िрд╕ंрдпोрдЬрди рд╕े рдЬो рдпुрдЧ्рдордХ рдмрдирддे рд╣ैं рд╡ो рдкुрдиः рдиिрд╖ेрдЪрди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд F2  рдкीрдв़ी рдХे рдкौрдзे рдмрдиाрдиे рдоें рднूрдоिрдХा рдиिрднाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕े рдкृрдердХ्рдХрд░рдг рдХा рдиिрдпрдо рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЪूँрдХि рд▓рдо्рдмाрдкрди рдПрд╡ं рдмौрдиाрдкрди рдХे рдПрд▓ीрд▓ рд╢ुрдж्рдз рд╡ंрд╢рдХ्рд░рдо рд╡ाрд▓े рдЬрдирдХ, F1 рддрдеा F2  рдоें рд╕рдоाрди рдкрд░िрдоाрдг рдоें рд▓рдХ्рд╖рдг рджрд░्рд╢ाрддे рд╣ैं।  рдЕрдд: рдоेрдг्рдбрд▓ рдиे рдЗрд╕े рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдХि рднрд▓े рд╣ी F1 рдоें рд▓рдо्рдмाрдкрди рдПрд╡ं рдмौрдиेрдкрди рдХे рдПрд▓ीрд▓ рд╕ाрде-рд╕ाрде рд░рд╣рддे рд╣ैं рдкрд░рди्рддु рдЙрд╕ рджौрд░ाрди рдЙрдирдоें рдХोрдИ рд╕рдо्рдоिрд╢्рд░рдг рдирд╣ीं рд╣ोрддा рддрдеा рдпुрдЧ्рдордХ рд╣рдоेрд╢ा рд╣ी рдЙрд╕ рдПрд▓ीрд▓ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рд╢ुрдж्рдз рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрд╕े рдпुрдЧ्рдордХों рдХी рд╢ुрдж्рдзрддा рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдирддे рд╣ैं।

рдк्рд░рд╢्рди 9. рд╣ीрдоोрдлीрд▓िрдпा рддрдеा рдеैрд▓ेрд╕ीрдоिрдпा рдоाрдирд╡ों рдХे рджो рд░ुрдзिрд░ рд╕рдо्рдмंрдзी рд╡िрдХाрд░ рд╣ैं। рдЙрдирдХे рдХाрд░рдг рдмрддाрдЗрдП рддрдеा рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рдЕंрддрд░ рднी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП। рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рд╡िрдХाрд░ рдХी рдЙрд╕ рд╢्рд░ेрдгी рдХा рдиाрдо рдмрддाрдЗрдП рдЬिрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдпे рджोрдиों рд░ोрдЧ рдЖрддे рд╣ैं।

рдЙрдд्рддрд░-    рд░ोрдЧ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ीрдоोрдлीрд▓िрдпा рдХा рдХाрд░рдг рд░рдХ्рдд рдХा рдердХ्рдХा рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓े рдЬीрди рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдк्рд░ोрдЯीрди рдоें рдЙрдд्рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ै рдЬрдмрдХि рдеैрд▓ेрд╕ीрдоिрдпा рд▓ाрд▓ рд░ुрдзिрд░ рдХрдгिрдХाрдУं рдпा RBC рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдЖрд▓्рдлा  рддрдеा рдмीрдЯा рдЧ्рд▓ोрдмिрди рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЬीрдиों рдоें рдЙрдд्рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХे рдХाрд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЕंрддрд░-   (1) рд╣ीрдоोрдлीрд▓िрдпा рд▓िंрдЧ рд╕рд╣рд▓рдЧ्рди (X рдЧुрдгрд╕ूрдд्рд░ рд╕рд╣рд▓рдЧ्рди) рдЕрдк्рд░рднाрд╡ी рд▓рдХ्рд╖рдг рд╡ाрд▓ा рд░ोрдЧ рд╣ै рдЬрдмрдХि рдеैрд▓ेрд╕ीрдоिрдпा рдЕрд▓िंрдЧ рдСрдЯोрд╕ोрдорд▓ рдЕрдк्рд░рднाрд╡ी рд▓рдХ्рд╖рдг рд╡ाрд▓ा рд░ोрдЧ рд╣ै।

(2) рд╣ीрдоोрдлीрд▓िрдпा рдмीрдоाрд░ी рдХे рдПрд▓ीрд▓ рдХ्рд░िрд╕ рдХ्рд░ॉрд╕ (Criss-Cross) рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рджрд░्рд╢ाрддे рд╣ैं рдЕрд░्рдеाрдд् рдмीрдоाрд░ी рдХे рд▓рдХ्рд╖рдг рдоाрддा рд╕े рдкुрдд्рд░ рддрдеा рдЙрд╕ рдкुрдд्рд░ рд╕े рдкौрдд्рд░ी рдоें рдЬाрддे рд╣ैं рдЬрдмрдХि рдеैрд▓ेрд╕ीрдоिрдпा рдмीрдоाрд░ी рдХे рдПрд▓ीрд▓ рд▓िंрдЧ рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддे।

(3) рд╣ीрдоोрдлीрд▓िрдпा рдоें рдХрдЯрдиे рдкрд░ рд▓рдЧाрддाрд░ рд░рдХ्рдд рд╕्рд░ाрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рдеैрд▓ेрд╕ीрдоिрдпा рдоें RBC рдХे рд╡िрдШрдЯрди рд╣ोрдиे рд╕े рдХाрд░्рдпрд╢ाрд▓ी RBC рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХाрдлी рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рд░рдХ्рддрд╣ीрдирддा рд╣ोрддी рд╣ै। рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рджोрдиों рд╣ी рд░ोрдЧ рдоेंрдбेрд▓िрдпрди рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рд╡िрдХाрд░ рдоें рдЖрддे рд╣ैं।


рдк्рд░рд╢्рди 10. рдоाрдирд╡ рдоें рд▓िंрдЧ рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХैрд╕े рд╣ोрддा рд╣ै?

рдЙрдд्рддрд░-рдоाрдирд╡ рдоें рдПрдХ рдЬोрдб़ी рд▓िंрдЧ рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо X рдПрд╡ं Y рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рд▓िंрдЧ рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдиिрднाрддे рд╣ैं। рдоाрдирд╡ рдоें 22 рдЬोрдб़ी рдЕрд▓िंрдЧ рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрдирдХा рд▓िंрдЧ рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдоें рдХोрдИ рдорд╣рдд्рд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рдоाрдирд╡ рдоें рдирд░ рдоें XY рд▓िंрдЧJ рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬрдмрдХि рдоाрджा рдоें xx рд▓िंрдЧ рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрд░्рдеाрдд् рдирд░ рд╡िрд╖рдордпुрдЧ्рдордХो рддрдеा рдоाрджा рд╕рдордпुрдЧ्рдордХी рд╣ोрддी рд╣ैं। рдоुрдЦ्рдпрдд: Y рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рдирд░ рд▓рдХ्рд╖рдг рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдХ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдирд░ рдж्рд╡ाрд░ा рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╢ुрдХ्рд░ाрдгु рдмрдирддे рд╣ैं-22 + X рдПрд╡ं 22 + Y рдкрд░рди्рддु рдоाрджा рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ рд╣ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЕрдг्рдбाрдгु (22 + X) рдмрдирддे рд╣ैं। рдЕрдд: рдмрдЪ्рдЪे рдХे рд▓िंрдЧ рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдоें рд╢ुрдХ्рд░ाрдгुрдУं рдХी рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рднूрдоिрдХा рд╣ोрддी рд╣ै। рдиिрд╖ेрдЪрди рдоें 22 +Y рд╢ुрдХ्рд░ाрдгु рдХी рд╕рд╣рднाрдЧिрддा рд╕े рдирд░ рдн्рд░ूрдг рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि 22 + x рд╕ंрд░рдЪрдиा рд╡ाрд▓े рд╢ुрдХ्рд░ाрдгु рдоाрджा рдн्рд░ूрдг рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдоें рдорджрдж рдХрд░рддे рд╣ैं।
 
рдЖрд░ेрдЦ рдЪिрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िंрдЧ рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд

 рджीрд░्рдШ рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░-

рдк्рд░рд╢्рди 11. рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рджृрд╖्рдЯि рд╡ाрд▓ी рд╕्рдд्рд░ी рдЬिрд╕рдХा рдкिрддा рд╡рд░्рдгाрди्рдз рд╣ै, рдХिрд╕ी рд╕ाрдоाрди्рдп рджृрд╖्рдЯि рд╡ाрд▓े рдкुрд░ुрд╖ рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рддी рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рдкुрдд्рд░-рдкुрдд्рд░िрдпों рдХे рд╡рд░्рдгाрди्рдз рд╣ोрдиे рдХी рдХ्рдпा рдк्рд░ाрдпिрдХрддा рд╣ोрдЧी? рдЖрд░ेрдЦ рдЪाрд░्рдЯ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЙрдд्рддрд░ рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП।

рдЙрдд्рддрд░-рд╡рд░्рдгाрди्рдзрддा рдПрдХ X-рд╕рд╣рд▓рдЧ्рди рдЕрдк्рд░рднाрд╡ी рд╡िрдХाрд░ рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд् рдпрд╣ рдЬीрди X рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рдкрд░ рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। xc рд╡рд░्рдгाрди्рдз рдЬीрди рд╡ाрд▓ा рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рддрдеा X рд╕ाрдоाрди्рдп рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рд╣ै। рдкुрдд्рд░ рдоें рдпрд╣ рд╡िрдХाрд░ рдПрд▓ीрд▓ рдЕрдХेрд▓े рд╣ी рд╡рд░्рдгाрди्рдзрддा рдХा рдХाрд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै рдкрд░рди्рддु рд╕्рдд्рд░िрдпों рдоें рд╡िрдХाрд░ рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рджोрдиों X рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рд╡िрдХाрд░ рдПрд▓ीрд▓ рд╡ाрд▓े рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдП। 

Xxc рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдХेрд╡рд▓ рд░ोрдЧ рд╡ाрд╣рдХ рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЗрд╕े рдиिрдо्рди рдЖрд░ेрдЦ рдЪिрдд्рд░ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं।

рд╡ंрд╢ाрд╡рд▓ी рдЖрд░ेрдЦ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд░्рдгांрдзрддा рд░ोрдЧ рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг

рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖-рд╕рднी рдкुрдд्рд░िрдпाँ рд╕ाрдоाрди्рдп рддрдеा 50% рдкुрдд्рд░ рд╡рд░्рдгाрди्рдз рдПрд╡ं 50% рд╕ाрдоाрди्рдп।

рдк्рд░рд╢्рди 12. рдж्рд╡िрд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं? рдЗрд╕े рдЪेрдХрд░ рдмोрд░्рдб рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рд╕рдордЭाрдЗрдП।

рдЙрдд्рддрд░-   рд╡рд╣ рдХ्рд░ॉрд╕ рдЬिрд╕рдоें рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рде рд▓рдХ्рд╖рдг рд╡ाрд▓े рджो рдЧुрдгों рдХी рдЬोрдб़ी рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдПрдХ рд╕ाрде рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рдЙрд╕े рдж्рд╡िрд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдж्рд╡िрд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдоेंрдбрд▓ рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рдХ्рдпा рджो рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдЧुрдгों рдХे рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рде рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХी рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рдоें рдХोрдИ рд╕рдо्рдмंрдз рд╣ै рдпा рдирд╣ीं। рдоेंрдбрд▓ рдХे рдж्рд╡िрд╕ंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рдХो рд╣рдо рдмीрдЬ рдХे рд░ंрдЧ рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХे рдЖрдХाрд░ рдХी рдПрдХ рд╕ाрде рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░ेंрдЧे।

рдмीрдЬ рдХा рдЖрдХाрд░ -  рдордЯрд░ рдХे рдмीрдЬ рдХा рдЖрдХाрд░ рджो рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рде рд▓рдХ्рд╖рдгों; рдЧोрд▓ (рдк्рд░рднाрд╡ी рдПрд▓ीрд▓) рдПрд╡ं рдЭुрд░ीрджाрд░ (рдЕрдк्рд░рднाрд╡ी рдПрд▓ीрд▓) рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╣ोрддा рд╣ै। рдк्рд░рднाрд╡ी рдПрд▓ीрд▓ рдХे рд▓िрдП R рддрдеा рдЭुрд░ींрджाрд░ рдпा рдЕрдк्рд░рднाрд╡ी рдПрд▓ीрд▓ рдХे рд▓िрдП r рд╕ंрдХेрддрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдмीрдЬ рдХा рд░ंрдЧ-  рдмीрдЬ рдХा рд░ंрдЧ рджो рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рде рд▓рдХ्рд╖рдгों: рдкीрд▓ा (рдк्рд░рднाрд╡ी) рдПрд╡ं рд╣рд░ा (рдЕрдк्рд░рднाрд╡ी) рдк्рд░рдХाрд░ рдХा।рди рд╣ोрддा рд╣ै। рдкीрд▓े рдПрд▓ीрд▓ рдХे рд▓िрдПY рддрдеा рд╣рд░े рдПрд▓ीрд▓ рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдХेрддрдХ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं।


рдж्рд╡िрд╕ंंрдХрд░ рдХ्рд░ॉрд╕ рдХा рдЪेрдХрд░ рдмोрд░्рдб рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдиिрд░ूрдкрдг


рдкाрда - 6

рд╡ंрд╢ाрдЧрддि рдХा рдЖрдгрд╡िрдХ рдЖрдзाрд░

рдк्рд░рд╢्рди 1. рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдкрджाрд░्рде рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХे рджो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд▓рдХ्рд╖рдг рд▓िрдЦिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-   рд╡рд╣ рдкрджाрд░्рде рдЬो рдЬрдирдХ рдЧुрдгों рдХा рд╕ंрддрддिрдпों рдоें рд╡ाрд╣рди рдХрд░рдиे рдХा рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ै, рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдкрджाрд░्рде рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдкрджाрд░्рде рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рдкрджाрд░्рде рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд▓рдХ्рд╖рдг рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП-

(1) рд╡рд╣ рдкрджाрд░्рде рдЕрдкрдиे рдЬैрд╕े рдЕрдгु рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ो।
(2) рдЙрд╕ рдкрджाрд░्рде рдоें рдЬीрд╡ рдХे рд╕рднी рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХे рд▓िрдП рд╕ूрдЪрдиाрдПँ рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдпा рдХोрдбिрдд рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП।
(3) рд╕्рдеाрдпिрдд्рд╡ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд▓рдХ्рд╖рдгों рдкрд░ рдз्рдпाрди рджेрдиे рдкрд░ рд╣рдо рдЗрд╕ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрддे рд╣ैं рдХि DNA рд╣ी рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдкрджाрд░्рде рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдХुрдЫ рд╡िрд╖ाрдгुрдУं рдоें рдЕрдкрд╡ाрдж рд╕्рд╡рд░ूрдк RNA рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдкрджाрд░्рде рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 2. рд╕िрд╕्рдЯ्рд░ॉрди рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░- рд╕िрд╕्рдЯ्рд░ॉрди DNA рдХा рд╡рд╣ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдЦрдг्рдб рд╣ै рдЬो рдПрдХ рдкॉрд▓ीрдкेрдк्рдЯाрдЗрдб рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдпा рдХूрдЯрд▓ेрдЦ рдХे рд▓िрдП рд╕ूрдЪрдиा рд░рдЦрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЬीрди рдХी рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди рдЗрдХाрдИ рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 3. рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░-  DNA рдХी рдПрдХ рд░рдЬ्рдЬुрдХ рд╕े рдЬीрди рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рд╕ूрдЪрдиाрдУं рдХा RNA рдоें рдк्рд░рддिрд▓िрдкिрдХрд░рдг рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рдпрд╣ RNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 4. рдЕрдиुрд╡ाрджрди рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░-  m-RNA рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдХोрдбों рдХा рдЕрдоीрдиो рдЕрдо्рд▓ рдХे рдмрд╣ुрд▓рдХрди рдоें рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рдиे рдХी рд╡िрдзि рдЕрдиुрд╡ाрджрди рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। m-RNA рдкрд░ рдиाрдЗрдЯ्рд░ोрдЬрдиी рдХ्рд╖ाрд░ों рдХे рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдкॉрд▓ीрдкेрдк्рдЯाрдЗрдб рдоें рдЕрдоीрдиो рдЕрдо्рд▓ों рдХे рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдХो рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрдиुрд╡ाрджрди рдХी рдХ्рд░िрдпा рд░ाрдЗрдмोрд╕ोрдо рдкрд░ рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै।

рдк्рд░рд╢्рди 5.рд▓ैрдХ-рдУрдкेрд░ॉрди рдХे рд╡िрднिрди्рди рдШрдЯрдХों рдХे рдиाрдо рдХ्рд░рдо рд╕े рд▓िрдЦिрдП।
рдЙрдд्рддрд░- рд▓ैрдХ-рдУрдкेрд░ॉрди рдХे рд╡िрднिрди्рди рдШрдЯрдХ рд╣ैं-(1) рд░ेрдЧुрд▓ेрдЯрд░ рдЬीрди(i), (2) рдк्рд░ोрдоोрдЯрд░ (p), (3) рдСрдкрд░ेрдЯрд░ (0)
рддрдеा (4) рд╕ंрд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рдЬीрди।

рд▓рдШु рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░

рдк्рд░рд╢्рди 6 -DNA рддрдеा RNA рдоें рдЖрдгрд╡िрдХ рд╕ंрдЧрдарди рддрдеा рдХाрд░्рдп рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕंрддрд░ рд▓िрдЦिрдП
рдЙрдд्рддрд░ -  DNA рдФрд▒ RNA рдоें рдЖрдгрд╡िрдХ рд╕ंрдЧрдарди рддрдеा рдХाрд░्рдп рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕंрддрд░-

1. DNA рдбीрдСрдХ्рд╕ी рд░ाрдЗрдмोрдЬ рд╢рд░्рдХрд░ा рд╕े рдмрдиा рдж्рд╡िрдХुрдг्рдбрд▓िрдд рд╕ंрд░рдЪрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрдзिрдХ рд╕्рдеाрдпी рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬрдмрдХि  RNA рд░ाрдЗрдмोрдЬ рд╢рд░्рдХрд░ा рд╕े рдмрдиा рдПрдХ рдХुрдг्рдбрд▓िрдд рд╕ंрд░рдЪрдиा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рд╕्рдеाрдпिрдд्рд╡ рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै।

2. DNA рдХे рд░рдЬ्рдЬुрдХों рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдбीрдСрдХ्рд╕ी рд░ाрдЗрдмोрдЬ рд╢рд░्рдХрд░ा рдкрд░ рдХेрд╡рд▓ рджो рдЬрдЧрд╣ों 5'-рдкрд░ рдлॉрд╕्рдлेрдЯ рддрдеा 3' рдкрд░-OH рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЕрдд: рд░рдЬ्рдЬुрдХ рд░ेрдЦीрдп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬрдмрдХि RNA рд░рдЬ्рдЬुрдХ рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд░ाрдЗрдмोрдЬ рд╢рд░्рдХрд░ा рдкрд░ 5' рддрдеा 3'рд╕्рдеाрди рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा 2' рд╕्рдеाрди рдкрд░ рднी рдмंрдз рдХी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣,рд▓ूрдк рдЬैрд╕ी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдмрдиाрддा рд╣ै।
3. DNA рдоुрдЦ्рдп рдЕрдиुрд╡ांрд╢िрдХ рдкрджाрд░्рде рд╣ै। рдкрд░ рдпрд╣ рдЕрдиुрд╡ाрджрди рдХी рдХ्рд░िрдпा рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди рд╕े рдмрдиा RNA рд╣ी рдЕрдиुрд╡ाрджрди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि RNA рдХुрдЫ рд╡ाрдпрд░рд╕ рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рд╕рднी рдЬीрд╡ो рдоें DNA рд╕े рд╕ूрдЪрдиा рд▓ेрдХрд░ рд░ाрдЗрдмोрд╕ोрдо рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рд░ाрдЗрдмोрд╕ोрдо рдкрд░ рдЕрдиुрд╡ांрд╢िрдХ рд╕ूрдЪрдиा рдЕрдоीрдиो рдЕрдо्рд▓ рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा рддрдеा рдЕрдоीрдиो рдЕрдо्рд▓ рдХो рдк्рд░ोрдЯीрди рд╕ंрд╢्рд▓ेрд╖рдг рд╕्рдерд▓ рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै।
 

рдк्рд░рд╢्рди 7. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦ्рддिрдд рдкрд░ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдЯिрдк्рдкрдгी рд▓िрдЦिрдП-
(i) m-RNA, (ii) рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдбोрдЧ्рдоा, (ii) F-RNA, (iv) t-RNA., (v) DNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ, (vi) рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди

рдЙрдд्рддрд░-(i) m-RNA -DNA рд╕े рдЕрдоीрдиो рдЕрдо्рд▓ рдмрд╣ुрд▓рдХीрдХрд░рдг рд╕рди्рджेрд╢ m-RNA рдж्рд╡ाрд░ा рдкрд╣ँрдЪाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। m-RNA рдХा рдЕрд░्рде рд╕рди्рджेрд╢рд╡ाрд╣рдХ рдпा messenger RNA рд╕े рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрд░ рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдХोрдб рдкाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं। m-RNA рдк्рд░ोрдХैрд░िрдпोрдЯ рдоें рдмिрдиा рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХे рдЕрдиुрд╡ाрджрди рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рдкрд░ рдпूрдХैрд░िрдпोрдЯ рдоें рдмрдиा RNA рдкрд╢्рдЪ-рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди рдкрд░िрд░्рд╡рддрди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ m-RNA рдмрдирддा рд╣ै। m-RNA рдкрд░ рд╕ूрдЪрдиा 5' → 3 рджिрд╢ा рдоें рдХोрдбिрдд рд╣ोрддी рд╣ै рддрдеा рдЗрд╕ рдкрд░ рдЕрдиुрд╡ाрджрди рднी 5'→3' рджिрд╢ा рдоें рд╣ोрддा рд╣ै।

(ii) r-RNA-  рдпрд╣ рд░ाрдЗрдмोрд╕ोрдо рдХा RNA рдШрдЯрдХ рд╣ै рдЬो рд╕рднी рдЬीрд╡ों рдоें рдк्рд░ोрдЯीрди-рд╕ंрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд░ाрдЗрдмोрд╕ोрдо рдХा рд▓рдЧрднрдЧ 60% рднाрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै рд╢ेрд╖ 40% рдк्рд░ोрдЯीрди рд╣ोрддे рд╣ैं। рд░ाрдЗрдмोрд╕ोрдо рдкрд░ рдк्рд░ोрдЯीрди рд╕ंрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХी рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░ी рд╕ूрдЪрдиाрдПँ T-RNA рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдЧ्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ैं।

(iii) t-RNA- рдпрд╣ RNA рдХा рдПрдХ рдЫोрдЯा рд░рдЬ्рдЬुрдХ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬो рдХ्рд▓ोрд╡рд░ рдкрдд्рддी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдпा рдд्рд░िрдЖрдпाрдоी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХे рд░ूрдк рдоें рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕ाрдЗрдЯोрдк्рд▓ाрдЬ्рдо рд╕े рдЕрдоीрдиो рдЕрдо्рд▓ рдЕрдгुрдУं рдХो m-RNA рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। t-RNA рдоें рдПрдХ рдк्рд░рддि рдХोрдбोрди рд▓ूрдк рд╣ोрддा рд╣ै рдЬो m-RNA рдкрд░ рдХोрдб рдХो рдкрд╣рдЪाрдирдиे рдХा рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ै рддрдеा рдЕрдоीрдиो рдЕрдо्рд▓ों рдХो рд╡िрд╢िрд╖्рдЯрддा рдХे рд╕ाрде рдкрд╣ुंрдЪाрддा рд╣ै। рдЗрд╕े рдШुрд▓рдирд╢ीрд▓ RNA рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

(iv) DNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ-  рдпрд╣ DNA рдк्рд░рддिрдХृрддि рдХे рд▓िрдП рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдПрди्рдЬाрдЗрдо рд╣ै рдЬो рдХрдИ рд░ूрдкों рдоें рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ DNA рдХे рджोрдиों рдЯेрдо्рдкрд▓ेрдЯ рд░рдЬ्рдЬुрдХों рдкрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдХ्рд╖ाрд░ों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдкूрд░рдХ рдХ्рд╖ाрд░ों рдХो рдПрдХ-рдПрдХ рдХрд░ рдлॉрд╕्рдлोрдбाрдЗрд╕्рдЯрд░ рдмंрдз рдмрдиाрдХрд░ рдЬोрдб़рдиे рдХा рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ै рдЬिрд╕े рдирдпा рд░рдЬ्рдЬुрдХ 5' →3' рджिрд╢ा рдоें рд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рддा рд╣ै। DNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдЦाрд╕िрдпрдд рдЗрд╕рдХी рд╕рдЯीрдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЧрд▓рдд рдЬुрдб़े рдХ्рд╖ाрд░ рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ рд╕рд╣ी рдХ्рд╖ाрд░ рдХो рдЬोрдб़рддा рд╣ै, рдЗрд╕ेрдм рдк्рд░ूрдлрд░ीрдбिंрдЧ рдХाрд░्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं। DNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ DNA рдоें рд╣ुрдП рдЯूрдЯ-рдлूрдЯ рдпा рдХ्рд╖рддि рдХी рдорд░рдо्рдордд рдХा рдХाрд░्рдп рднी рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ рдХाрдлी рддेрдЬ рдЧрддि рд╕े рдиाрдЗрдЯ्рд░ोрдЬрдиी рдХ्рд╖ाрд░ों рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХीрдХрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै।

(v) рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди- рдЕрдиुрд▓ेрдЦрди рдЬीрди рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬिрд╕рдоें рдЬीрди DNA рдХे рдЯेрдо्рдкрд▓ेрдЯ рд░рдЬ्рдЬुрдХ рдХे рдХ्рд╖ाрд░ рдкूрд░рдХрддा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ RNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ рдПрди्рдЬाрдЗрдо рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдоें RNA рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдЬीрди рдоें рдк्рд░ोрдоोрдЯрд░, рд╕ंрд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рддрдеा рд╕рдоाрдкрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं। RNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ рдк्рд░ोрдоोрдЯрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें DNA рд╕े рдЬुрдб़рдХрд░ рдЙрд╕рдХे рд░рдЬ्рдЬुрдХों рдХो рд╡िрд▓рдЧिрдд рдХрд░рддा рд╣ै рддрдеा рдЯेрдо्рдкрд▓ेрдЯ рд░рдЬ्рдЬुрдХ рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдХ्рд╖ाрд░ рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдХे рдкूрд░рдХ рдХ्рд╖ाрд░ों (рдпा рди्рдпूрдХ्рд▓िрдпोрдЯाрдЗрдб) рдХो рдПрдХ-рдПрдХ рдХрд░ рдлॉрд╕्рдлोрдбाрдЗрд╕्рдЯрд░ рдмंрдз рдж्рд╡ाрд░ा 5'- 3' рджिрд╢ा рдоें RNA рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕рдоाрдкрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें
RNA рдкॉрд▓ीрдорд░ेрдЬ DNA рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा RNA рднी рдЕрд╡рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।


рдк्рд░рд╢्рди 8. рдбी. рдПрди. рдП. рдлिंрдЧрд░рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рддрдХрдиीрдХ рдоें рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-DNA рдпा рдХ्рд░ोрдоोрд╕ोрдо рдоें рдХрдИ рдРрд╕ी рдЬрдЧрд╣ рд╣ोрддी рд╣ैं рдЬрд╣ाँ DNA рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдХा рдЫोрдЯा рднाрдЧ рд▓ाрдЦों рдмाрд░ рдкुрдирд░ाрд╡ृрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рдоुрдЦ्рдп DNA рд╕े рдШрдирдд्рд╡ рдк्рд░рд╡рдгрддा рдЕрдкрдХेрди्рдж्рд░ीрдХрд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд▓рдЧ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕े рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рдиिрдо्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╣ै-

(1) рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рдЙрдЪ्рдЪ рд╢्рд░ेрдгी рдмрд╣ुрд░ूрдкрддा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдоाрдирд╡ рдХी рд╡ैрдпрдХ्рддिрдХ DNAрдкрд╣рдЪाрди рд╕ंрднрд╡ рд╣ै।

(2) рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рдХे рдЗрд╕ी рдЧुрдг рдХो рдЖрдзाрд░ рдоाрдирдХрд░ DNA рдлिंрдЧрд░рдк्рд░िрди्рдЯिंрдЧ рддрдХрдиीрдХ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХी рдЧрдпी рд╣ै।

(3) рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рд╕े рдлिंрдЧрд░рдк्рд░िрди्рдЯिंрдЧ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдм рддैрдпाрд░ рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं।
(4) рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдПрдХ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдЖрдгрд╡िрдХ рдЪिрди्рд╣рдХ (Molecular marker) рдХे рд░ूрдк рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпे рдЖрдгрд╡िрдХ рдЪिрди्рд╣рдХ рд╡िрднिрди्рди рдлрд╕рд▓ों, рдкрд╢ुрдУं рддрдеा рдЬीрд╡ों рдХे рдк्рд░рдЬाрддि рдкрд╣рдЪाрди рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рдЙрдж्рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдЧुрдд्рдеी рд╕ुрд▓рдЭाрдиे, рдЦрддрд░рдиाрдХ рд░ोрдЧ рдХी рдЬैрд╕े рдХैрди्рд╕рд░ рдХी рдКрдд्рддрдХ рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдкрддा рдХрд░рдиे рддрдеा рд╕рдЯीрдХрддा рд╕े рдЗрд▓ाрдЬ рдоें рдорджрдж рдХрд░рдиे рдЖрджि рдХрдИ рдХाрдоों рдоें рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं।

(5) рд╕ैрдЯेрд▓ाрдЗрдЯ DNA рди्рдпाрдпाрд▓ीрдп рдЙрдкрдпोрдЧ рдоें рдПрдХ рдФрдЬाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрдпोрдЧी рд╣ोрддे рд╣ैं।


рдк्рд░рд╢्рди 9. рдоाрдирд╡ рдЬीрдиोрдо рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХो рдорд╣ाрдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХ्рдпों рдХрд╣рддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░-рдоाрдирд╡ рдЬीрдиोрдо рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдПрдХ рд╡ृрд╣рдж् рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╢ुрд░ू рд╣ुрдИ рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рди рдХेрд╡рд▓ рдоाрдирд╡ рдЬीрдиोрдо рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд 3x10° рдХ्рд╖ाрд░рдХों рдХा рдЕрдиुрдХ्рд░рдо рдкрддा рдХрд░рдиा рдеा рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕े рд╕ॉрдл्рдЯрд╡ेрдпрд░ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЖँрдХрдб़े рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ंрдЧ्рд░рд╣, рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рд╡ рдкुрдиः рдЙрдкрдпोрдЧ (рдЬिрд╕рдоें рдЬीрди рдЕрднिрд▓рдХ्рд╖рдг, рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рдмीрдоाрд░ी рдХी рд╕рдЯीрдХрддा, рдоाрдирд╡ рдЙрдж्рд╡िрдХाрд╕ рдЖрджि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें) рдеा। рдЗрд╕ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХी рд╢ुрд░ूрдЖрдд рднрд▓े рд╣ी рдЕрдоेрд░िрдХрди рдКрд░्рдЬा рд╡िрднाрдЧ рддрдеा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рд╕ंрдпुрдХ्рдд рддрдд्рд╡ाрд╡рдзाрди рдоें рд╣ुрдИ, рдкрд░ рдмाрдж рдоें рдЙрд╕े рд╡िрд╕्рддाрд░ рджेрдХрд░ рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдУं, рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों, рд╕рд░рдХाрд░ी,рдбॉрд▓рд░ рддрдп рдХी рдЧрдпी рдЬो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХрдИ рдЫोрдЯे рджेрд╢ों рдХे рдЬी. рдбी. рдкी. рдХी рдХрдИ рдЧुрдиा рдеी। рдпрд╣ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा 13 рд╡рд░्рд╖ рдоें
рдЧैрд░-рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдПрд╡ं рдиिрдЬी рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХी рд▓ाрдЧрдд рд╢ुрд░ू рдоें 9 рдмिрд▓िрдпрди рдбॉрд▓рд░ рддрдп рдХी рдЧрдИ рдЬो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХрдИ рдЫोрдЯे рджेрд╢ों рдХी GDP рдХी рдХрдИ рдЧुрдиा рдеी рдпрд╣ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा 13 рд╡рд░्рд╖ рдоें рдкूрд░ी рд╣ुрдИ рддрдеा рдоाрдирд╡ рдЬीрдиोрдо рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╣ुрдИ। рдЕрддः рдпрд╣ рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै рдХि рдоाрдирд╡ рдЬीрдиोрдо рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдПрдХ рдорд╣ा рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдеी।


MP board 12th Biology Trimasik Paper 2021-22 Most imp Solution ( 1-4 рддрдХ )

Note- рджोрд╕्рддों рдЖрд╢ा рдХрд░рддे рд╣ैं рдЖрдкрдХो рд╣рдоाрд░ी рдпрд╣ рдкोрд╕्рдЯ рдкрд╕ंрдж рдЖрдИ рд╣ो। рдЗрд╕े рдЕрдкрдиे рд╕рднी рджोрд╕्рддों рдоें рд╢ेрдпрд░ рдЕрд╡рд╢्рдп рдХрд░ें рдкрд░ рд╣рдоें рдХрдоेंрдЯ рдХрд░рдХे рдмрддाрдПं рдХि рдЖрдкрдХो рдпрд╣ рдкोрд╕्рдЯ рдХैрд╕ी рд▓рдЧी।


Post a Comment

рдФрд░ рдирдпा рдкुрд░ाрдиे